Οξύνεται η κόντρα στην Ευρωζώνη για την ΕΚΤ και τα μέτρα κατά της κρίσης χρέους.

Η αποτυχία των Ευρωπαίων ηγετών να βάλουν «φρένο» στην εξάπλωση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, που απειλεί ευθέως και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τρεις εβδομάδες περίπου μετά τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, έχει οξύνει τις αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της, με επίκεντρο τον ρόλο που μπορεί να παίξει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην αντιμετώπιση της κρίσης. 

Καθώς η γαλλική πρόταση για μετατροπή του EFSF σε τράπεζα δεν δείχνει να περνά, στο προσκήνιο είναι η πρόταση δανειοδότησης του ΔΝΤ από την ΕΚΤ, ώστε να ξεπερασθεί ο σκόπελος της απαγόρευσης χρηματοδότησης των κυβερνήσεων απευθείας από την ευρωτράπεζα.

Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Φρανσουά Μπαρουέν επανέφερε αυτή την εβδομάδα την πρόταση για τον EFSF, ωστόσο η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ήταν για μία ακόμα φορά κατηγορηματική: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θα επιλύσει την κρίση, τόνισε.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή σε μεγάλη βρετανική εφημερίδα, τόνισε ότι η ΕΚΤ δεν πρέπει να τυπώσει χρήμα για να βοηθήσει να αμβλυνθεί η κρίση, καθώς κάτι τέτοιο θα προσέφερε μόνο βραχυπρόθεσμη ανακούφιση και θα μπορούσε να ενισχύσει τον πληθωρισμό.

«Στο τέλος θα καταλήξουμε με ένα υποτιμημένο νόμισμα και μια ακόμη πιο αποσταθεροποιημένη Ευρωζώνη. Η ανεξαρτησία της ΕΚΤ και η σταθερή προσήλωσή της στη σταθερότητα των τιμών έχουν κορυφαία σημασία για την οικονομία της Ευρώπης», σημειώνει.

Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, μιλώντας σήμερα σε συνέδριο στη Φρανκφούρτη, (Euro Finance Week), απηύθυνε έκκληση για την πλήρη ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) το συντομότερο δυνατό.

«Πού είναι η εφαρμογή αυτών των αποφάσεων; Δεν θα πρέπει να περιμένουμε άλλο», υπογράμμισε.

Οι πιέσεις προς την ΕΚΤ για την εκτύπωση χρήματος έχουν πλέον πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας: Από τους αναλυτές και τους οικονομολόγους, τώρα πλέον και οι κυβερνήσεις (όπως της Ισπανίας και της Ιρλανδίας) ζητούν ανοικτά από την ΕΚΤ να ξεδιπλώσει ένα «τείχος προστασίας» γύρω από το ευρώ, αγοράζοντας σε «απεριόριστες» ποσότητες κρατικά ομολόγα της Ευρωζώνης.

Η Συνθήκη απαγορεύει την άμεση χρηματοδότηση χωρών από την ΕΚΤ, όχι όμως και την έμμεση χρηματοδότηση μέσω άλλων καναλιών, όπως οι παρεμβάσεις στη δευτερογενή αγορά και η δανειοδότηση μέσω για παράδειγμα του ΔΝΤ.

Το πρόβλημα που έχει ανακύψει τώρα είναι το γεγονός ότι οι «αρχιτέκτονες» του ευρώ δεν ήθελαν να έχουν τα κράτη της Ευρωζώνης απευθείας πρόσβαση στην χρηματοδότηση της κεντρικής τράπεζας, αυτό που ονομάζεται στις ΗΠΑ ποσοτική χαλάρωση (quantitive easing).

Όμως, αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι δεν μπορούσαν να προβλέψουν τη σημερινή κρίση: Σήμερα, είναι πιο αναγκαίο από ποτέ η ΕΚΤ να δράσει ως «πιστωτής έσχατης ανάγκης» και να προστατεύσει τη συνοχή -και το μέλλον- του ευρώ. 

Βεβαίως, η εκτύπωση νέου χρήματος κρύβει αρκετές παγίδες, ενώ δεν είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσει σε μία μακροπρόθεσμη ανακούφιση: Τα πάντα εξαρτώνται και από άλλα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν ταυτόχρονα, όπως είναι για παράδειγμα οι διαγραφές χρεών, ιδίως στα κράτη που εκτός από πρόβλημα ρευστότητας έχουν και πρόβλημα φερεγγυότητας.

Σε ό,τι αφορά πάντως, το σενάριο δανειδότησης του ΔΝΤ από την ΕΚΤ, υπάρχουν αρκετά «θολά» σημεία και ενδεχομένως να είναι μία ακόμη φήμη που θα διαψευσθεί από την πραγματικότητα.

Ίσως, η ΕΚΤ δεν μπορεί να δανείσει απευθείας το ΔΝΤ, αλλά μία τράπεζα όπως την Παγκόσμια Τράπεζα και αυτή εν συνεχεία να δανείσει το ΔΝΤ, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτά τα χρήματα και σε συνδυασμό με τα SDR (ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, το «νόμισμα» του ΔΝΤ) να δημιουργήσει τις «διευκολύνσεις προσωρινού δανεισμού» (temporary lending facilities) και να βοηθήσει τα κράτη που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα.

Ενδεχομένως, η ΕΚΤ να πιστεύει ότι το ΔΝΤ μπορεί να απαιτήσει και να εξασφαλίσει καλύτερους όρους ή εγγυήσεις για τα δάνεια του, σε σχέση με την ίδια. 

Αυτό μπορεί να αποβεί πολύ αρνητικό για τους ιδιώτες ομολογιούχους, ειδικά αν είναι μία παραδοχή ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων στη δευτερογενή αγορά (Securities Market Programme), ύψους τουλάχιστον 183 δισ. ευρώ έως σήμερα, έχει στην ουσία αποτύχει και το μόνο που έχει καταφέρει είναι να γεμίσει τον ισολογισμό της ΕΚΤ με «τοξικά» στοιχεία ενεργητικού και να δώσει ορισμένα κέρδη στο «έξυπνο» χρήμα.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας FAZ, ηγ ΕΚΤ έχει βάλει ένα «πλαφόν» ύψους 20 δισ. ευρώ την εβδομάδα στις αγορές ομολόγων. Αυτό το όριο υπήρχε από την έναρξη του προγράμματος, το 2010, αλλά είχε κρατηθεί κρυφό. Το όριο έχει μειωθεί στα 20 δισ. ευρώ, χωρίς όμως να αναφέρεται ποιο ήταν το προηγούμενο.

Από τις αρχές Αυγούστου, όταν ξεκίνησε πάλι το πρόγραμμα (με αγορές κυρίως ιταλικών και σιπανικών ομολόγων) μόνο μία εβδομάδα ξεπέρασε τα 20 δισ. ευρώ. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου, το μέσο εβδομαδιαίο όριο είναι λιγότερο από 10 δισ. ευρώ.

Εκτός από την εκτύπωση χρήματος, η ΕΚΤ έχει και άλλο ένα όπλο, μικρότερης συγκριτικά εμβέλειας, που είναι η μείωση των επιτοκίων. Ήδη, μείωσε μία φορά κατά 0,25% σε 1,25% και η αγορά αναμένετι άλλη μία μείωση κατά 0,25% μέσα στον επόμενο μήνα.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο γγ του ΟΟΣΑ Άνχελ Γκουρία επανέλαβε σήμερα την έκκληση του για μείωση του κόστους δανεισμού από την ΕΚΤ, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «προσωπικά, θα μείωνα τα επιτόκια περισσότερο από το τρέχον 1,25%». 

Newsroom ΔΟΛ