Τους
τελευταίους 18 μήνες, η Γερμανία έχει δοκιμάσει όλα τα κόλπα για να περιορίσει τη
συμμετοχή της στις ευρωδιασώσεις. Έχει επιβάλει εξοντωτικές
λιτότητες σε χρεοκοπημένες χώρες. Έχει βάλει στη
μέση το ΔΝΤ. Έχει προσπαθήσει να
πετάξει το μπαλάκι στην Κίνα. Έχει ανακαλύψει μια απίθανη και
μάταιη εμμονή με τη μόχλευση του European Financial Stability Facility.
Όλα αυτά τα κόλπα έχουν αποτύχει παταγωδώς και η ήπειρος πλησιάζει την άβυσσο, ενώ και η ίδια η Γερμανία υφίσταται την ταπείνωση μιας αποτυχημένης δημοπρασίας ομολόγων.
Έχει έρθει η στιγμή να αποφασίσει μια και καλή: πόσα χρειάζεται να πληρώσει για να σώσει την Ευρώπη;
Οι Γερμανοί θα φτάσουν σε μια λογική απάντηση μόνο αν εγκαταλείψουν τον μύθο
που διατρανώνει σχεδόν όλη η βόρεια Ευρώπη ότι οι περιφερειακές χώρες
του νότου είναι οι ανάξιοι ευεργετημένοι μιας φιλανθρωπικής «ένωσης
μεταβιβάσεων πληρωμών». Όλα αυτά τα κόλπα έχουν αποτύχει παταγωδώς και η ήπειρος πλησιάζει την άβυσσο, ενώ και η ίδια η Γερμανία υφίσταται την ταπείνωση μιας αποτυχημένης δημοπρασίας ομολόγων.
Έχει έρθει η στιγμή να αποφασίσει μια και καλή: πόσα χρειάζεται να πληρώσει για να σώσει την Ευρώπη;
Είναι εύκολο να δούμε από πού προήλθε ο μύθος: Έλληνες που βγαίνουν στη σύνταξη στα 50, που λένε ψέματα για τους προϋπολογισμούς, που ζητάνε διασώσεις σερί και τσατίζονται κι από πάνω. Ομως, όσες αεροφωτογραφίες με αφορολόγητους Αθηναίους που κολυμπάνε στις πισίνες τους κι αν τυπωθούν, η μνησικακία για τους τεμπέληδες νότιους είναι υπερβολική.
Η αλήθεια είναι ότι η Γερμανία
αποκομίζει μυριάδες πλεονεκτήματα από την «ένωση πληρωμών». Θα πρέπει να
πληρώσει παραπάνω για να τα διατηρήσει.
Ας αρχίσουμε από το απλό ζήτημα των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Από το 2009, οι σταθερές ανοιχτές οικονομίες από τη Βραζιλία μέχρι την Ελβετία έχουν αντιμετωπίσει εισροές καυτού χρήματος και ανοδικές πιέσεις στα νομίσματά τους. Αν η Γερμανία δεν είχε το ευρώ, το νόμισμά της θα συμπεριφερόταν όπως το ελβετικό φράγκο, χαλώντας το βιομηχανικό πάρτι που γίνεται στη χώρα.
Μεταξύ του Αυγούστου 2009 και του Μαΐου 2011, οι γερμανικές εξαγωγές εκτινάχθηκαν 18%. Με μια λογική εκτίμηση, θα είχαν ανέβει μόνο 10% αν η Γερμανία ήταν εκτός ευρώ.
Αντιστρόφως, αν η περιφερειακή Ευρώπη δεν ήταν δεμένη με το ευρώ, τα νομίσματά της θα είχαν πέσει το αντίστοιχο διάστημα. Αντί να αντιμετωπίζουν ένα χρηματοοικονομικό σοκ και κρίση ανταγωνιστικότητας, θα αντιμετώπιζαν το πρώτο μέσω του δεύτερου.
Η ίδια «ένωση πληρωμών» που καθιστά την περιφέρεια τόσο ανυπόφορη είναι εκείνη που έδωσε στη Γερμανία την εξαγωγική της άνθηση. Αντί να βρίζουν τους οκνηρούς νότιους, οι Γερμανοί θα έπρεπε να μοιραστούν τα λύτρα.
Η Γερμανία ευνοείται περισσότερο απ’ όσο παραδέχεται και μέσω του νομισματικού καναλιού. Στην πρώτη 10ετία του ευρώ, τα επιτόκια σε όλη την ευρωζώνη έπεσαν προς την κατεύθυνση των γερμανικών και οι -χαμηλής αποταμίευσης- νότιες χώρες εμφανίζονταν να παίρνουν επιδότηση από την πιστωτική αξιολόγηση των χωρών υψηλής αποταμίευσης.
Όμως, αντί να προκαλέσει ευεργετήματα στην περιφέρεια, η κεντροφόρος νομισματική πολιτική αποδείχθηκε κατάλληλη για την ώριμη καρδιά της Ε.Ε., αλλά πολύ χαλαρή για τις επιρρεπείς στον πληθωρισμό αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Με μια ειρωνεία που αρνούνται να δουν οι πληθωριστικοφοβικοί Γερμανοί, η Ιρλανδία και η Ισπανία υπέστησαν «φούσκες» σε ακίνητα και τράπεζες εξαιτίας, εν μέρει τουλάχιστον, του ότι η νομισματική πολιτική ήταν πολύ γερμανική. Αντί να καταδικάζει τους χαμένους, η Γερμανία πρέπει να τους αποζημιώσει.
Όταν ξεκίνησε η ευρωκρίση, η νομισματική δυναμική ανατράπηκε, αλλά συνέχισε να ευνοεί τους Γερμανούς. Ως εκδότρια όσων αποθεματικών ενεργητικών απομένουν, η Γερμανία έχει απολαύσει πληθώρα κεφαλαιακών εισροών από την περιφέρεια, πιέζοντας το 10ετές yield περίπου στο 2% -εξαιρουμένης της δημοπρασίας αυτής της εβδομάδας.
Η συνεπαγόμενη νομισματική τόνωση εκδηλώθηκε την ώρα ακριβώς όπου η χώρα τη χρειαζόταν περισσότερο, λόγω της επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης. Μάλιστα, τη γερμανική εκδοχή της ποιοτικής φυγής κεφαλαίων την απολαμβάνουν και οι ΗΠΑ χάρη στο δολάριο. Οι χώρες που ωφελούνται από τους διεθνείς νομισματικούς διακανονισμούς θα πρέπει να είναι έτοιμες να επενδύσουν στη διατήρησή τους.
Αντιπαραθέστε τη γερμανική τύχη με την καταδίκη της περιφέρειας. Πριν από το ευρώ, οι οικογένειες της Πορτογαλίας που ήθελαν να βγουν στη σύνταξη σε εσκούδο αποταμίευαν σε αυτό το νόμισμα. Αυτό δημιούργησε μία ημιαιχμάλωτη πελατειακή βάση για τα ομόλογα σε εσκούδο, οπότε η κυβέρνησης της Λισαβόνας μπορούσε να χρηματοδοτηθεί.
Όμως, η έλευση του ευρώ παγίωσε τη ροπή των αποταμιευτών προς την ακίνητη περιουσία και απέκλεισε τους Πορτογάλους από την κεντρική τους τράπεζα. Οι Πορτογάλοι αποταμιευτές που θέλουν ενεργητικά σε ευρώ πρέπει να τα αγοράσουν τώρα από τη Γερμανία. Και χωρίς πιστωτή έσχατης ανάγκης να τη στηρίξει, η πορτογαλική κυβέρνηση πρέπει να πληρώσει τρομαχτικά ποσά στους τρομαγμένους επενδυτές.
Το αποτέλεσμα είναι το κόστος δανεισμού της Πορτογαλίας να είναι πολύ υψηλότερο απ’ όσο όταν είχε το νόμισμά της. Βεβαίως, οι κεφαλαιακές μετακινήσεις που πνίγουν την Πορτογαλία είναι οι ίδιες που στηρίζουν την «τυχερή» Γερμανία.
Οπότε, ναι, οι Γερμανοί έχουν δίκιο: Η νομισματική ένωση της Ευρώπης εμπεριέχει πράγματι «πληρωμές». Όμως, αυτές οι πληρωμές δεν ρέουν μόνο προς μία μεριά. Η Γερμανία πληρώνει μέσω διασώσεων και ενδοκυβερνητικών μεταβιβάσεων, αλλά επίσης επωφελείται μέσω των εμπορικών και νομισματικών καναλιών. Αν αποδεχτεί αυτήν την αλήθεια, έχει μία ευκαιρία να βρει τη θέληση να σώσει το ευρώ - και να σώσει και τις προσπάθειες μιας γενιάς να χτίσουν μια ενοποιημένη Ευρώπη.
*Ο αρθρογράφος, συνεργαζόμενος editor των F.T., είναι senior fellow του πρώην κεντρικού τραπεζίτη των ΗΠΑ Paul A. Volcker σε ζητήματα διεθνούς οικονομίας, στο Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων.
Ας αρχίσουμε από το απλό ζήτημα των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Από το 2009, οι σταθερές ανοιχτές οικονομίες από τη Βραζιλία μέχρι την Ελβετία έχουν αντιμετωπίσει εισροές καυτού χρήματος και ανοδικές πιέσεις στα νομίσματά τους. Αν η Γερμανία δεν είχε το ευρώ, το νόμισμά της θα συμπεριφερόταν όπως το ελβετικό φράγκο, χαλώντας το βιομηχανικό πάρτι που γίνεται στη χώρα.
Μεταξύ του Αυγούστου 2009 και του Μαΐου 2011, οι γερμανικές εξαγωγές εκτινάχθηκαν 18%. Με μια λογική εκτίμηση, θα είχαν ανέβει μόνο 10% αν η Γερμανία ήταν εκτός ευρώ.
Αντιστρόφως, αν η περιφερειακή Ευρώπη δεν ήταν δεμένη με το ευρώ, τα νομίσματά της θα είχαν πέσει το αντίστοιχο διάστημα. Αντί να αντιμετωπίζουν ένα χρηματοοικονομικό σοκ και κρίση ανταγωνιστικότητας, θα αντιμετώπιζαν το πρώτο μέσω του δεύτερου.
Η ίδια «ένωση πληρωμών» που καθιστά την περιφέρεια τόσο ανυπόφορη είναι εκείνη που έδωσε στη Γερμανία την εξαγωγική της άνθηση. Αντί να βρίζουν τους οκνηρούς νότιους, οι Γερμανοί θα έπρεπε να μοιραστούν τα λύτρα.
Η Γερμανία ευνοείται περισσότερο απ’ όσο παραδέχεται και μέσω του νομισματικού καναλιού. Στην πρώτη 10ετία του ευρώ, τα επιτόκια σε όλη την ευρωζώνη έπεσαν προς την κατεύθυνση των γερμανικών και οι -χαμηλής αποταμίευσης- νότιες χώρες εμφανίζονταν να παίρνουν επιδότηση από την πιστωτική αξιολόγηση των χωρών υψηλής αποταμίευσης.
Όμως, αντί να προκαλέσει ευεργετήματα στην περιφέρεια, η κεντροφόρος νομισματική πολιτική αποδείχθηκε κατάλληλη για την ώριμη καρδιά της Ε.Ε., αλλά πολύ χαλαρή για τις επιρρεπείς στον πληθωρισμό αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Με μια ειρωνεία που αρνούνται να δουν οι πληθωριστικοφοβικοί Γερμανοί, η Ιρλανδία και η Ισπανία υπέστησαν «φούσκες» σε ακίνητα και τράπεζες εξαιτίας, εν μέρει τουλάχιστον, του ότι η νομισματική πολιτική ήταν πολύ γερμανική. Αντί να καταδικάζει τους χαμένους, η Γερμανία πρέπει να τους αποζημιώσει.
Όταν ξεκίνησε η ευρωκρίση, η νομισματική δυναμική ανατράπηκε, αλλά συνέχισε να ευνοεί τους Γερμανούς. Ως εκδότρια όσων αποθεματικών ενεργητικών απομένουν, η Γερμανία έχει απολαύσει πληθώρα κεφαλαιακών εισροών από την περιφέρεια, πιέζοντας το 10ετές yield περίπου στο 2% -εξαιρουμένης της δημοπρασίας αυτής της εβδομάδας.
Η συνεπαγόμενη νομισματική τόνωση εκδηλώθηκε την ώρα ακριβώς όπου η χώρα τη χρειαζόταν περισσότερο, λόγω της επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης. Μάλιστα, τη γερμανική εκδοχή της ποιοτικής φυγής κεφαλαίων την απολαμβάνουν και οι ΗΠΑ χάρη στο δολάριο. Οι χώρες που ωφελούνται από τους διεθνείς νομισματικούς διακανονισμούς θα πρέπει να είναι έτοιμες να επενδύσουν στη διατήρησή τους.
Αντιπαραθέστε τη γερμανική τύχη με την καταδίκη της περιφέρειας. Πριν από το ευρώ, οι οικογένειες της Πορτογαλίας που ήθελαν να βγουν στη σύνταξη σε εσκούδο αποταμίευαν σε αυτό το νόμισμα. Αυτό δημιούργησε μία ημιαιχμάλωτη πελατειακή βάση για τα ομόλογα σε εσκούδο, οπότε η κυβέρνησης της Λισαβόνας μπορούσε να χρηματοδοτηθεί.
Όμως, η έλευση του ευρώ παγίωσε τη ροπή των αποταμιευτών προς την ακίνητη περιουσία και απέκλεισε τους Πορτογάλους από την κεντρική τους τράπεζα. Οι Πορτογάλοι αποταμιευτές που θέλουν ενεργητικά σε ευρώ πρέπει να τα αγοράσουν τώρα από τη Γερμανία. Και χωρίς πιστωτή έσχατης ανάγκης να τη στηρίξει, η πορτογαλική κυβέρνηση πρέπει να πληρώσει τρομαχτικά ποσά στους τρομαγμένους επενδυτές.
Το αποτέλεσμα είναι το κόστος δανεισμού της Πορτογαλίας να είναι πολύ υψηλότερο απ’ όσο όταν είχε το νόμισμά της. Βεβαίως, οι κεφαλαιακές μετακινήσεις που πνίγουν την Πορτογαλία είναι οι ίδιες που στηρίζουν την «τυχερή» Γερμανία.
Οπότε, ναι, οι Γερμανοί έχουν δίκιο: Η νομισματική ένωση της Ευρώπης εμπεριέχει πράγματι «πληρωμές». Όμως, αυτές οι πληρωμές δεν ρέουν μόνο προς μία μεριά. Η Γερμανία πληρώνει μέσω διασώσεων και ενδοκυβερνητικών μεταβιβάσεων, αλλά επίσης επωφελείται μέσω των εμπορικών και νομισματικών καναλιών. Αν αποδεχτεί αυτήν την αλήθεια, έχει μία ευκαιρία να βρει τη θέληση να σώσει το ευρώ - και να σώσει και τις προσπάθειες μιας γενιάς να χτίσουν μια ενοποιημένη Ευρώπη.
*Ο αρθρογράφος, συνεργαζόμενος editor των F.T., είναι senior fellow του πρώην κεντρικού τραπεζίτη των ΗΠΑ Paul A. Volcker σε ζητήματα διεθνούς οικονομίας, στο Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου